Lideret e kapitalizmit global : Me shume fuqi ekonomike per Shtetet Aziatike

Enio Civici

DAVOS-Fuqizimi i Kines mbi ameriken pritet mbas vetem 28 vjetesh, ne 2035. Me pas ne 2050 do te jete India ajo e cila do e kaloj, duke arritur standartet Kineze. Bota do te perfshihet ne sfiden midis dy gjiganteve aziatike.

Duke mos kontrolluar boom-in e lindjeve, India ndodhet perpara: Fuqia punetore me moshe me te re ne te gjithe boten. Skenari i pergatitur nga Goldman Sachs, banka lider boterore ne fushen e investimeve dhe menaxhimit, ndodhet ne qender te vemendjes ne forumin boteror ekonomik (WEF). “Shifting Power”, spostimi i fuqise, eshte titulli i forumit te 2006 ne Davos, Zvicer. Lideret e kapitalizmit global bien dakort ne kalimin e fuqise boterore nga Shtetet e Bashkuara te Amerikes drejt Cindia-s (China-India). Intensiteti i konkurences dhe fuqia demografike jane ne favor te Azise. Renia e SHBA sipas studiuesve Paul Kennedy dhe Nial Ferguson do te shpejtohet si pasoje e prezencave ushtarake shume te zgjeruara. Por ne qofte se asnje nuk ve ne dyshim zbehjen e perendimit atehere ne horizont do te shfaqet nje sfide per pushtetin boteror, Kina apo India? Ne kohe afat-mesme Pekini do kryesonte : ritje e PBB, ritje e prodhimit, rritje e eksporteve, thithje e investimeve te huaja.

Por ne pak dhjetevjecar skenari mund te permbyset si pasoje e demografie. Suksesi i Republikes Popullore ne kontrollimin e lindjeve, politika e femise se vetem, ndiqet nga nje kosto e pamenjanueshme.”Prej plakjes se shpejte te popullsise – tregon raporti i Goldman Sachs – Kina sot i ngjan vendeve te pasuara ne nivelin e strukturave te brezave. Ne me pak se 20 vjet popullsia kineze do te jete me e plakur se ajo amerikane”. Ne Davos, Min Zhiu, zevendes president i Bank of China, shpjegon se Kina kursen 50% te prodhimit te brendshem bruto te saj dhe mbledh rreth 1 miliard dollare ne rezerva valutore pikersisht sepse eshte e pergatitur te perballoje shoc-un ekonomik te plakjes se popullsise. Ne 20 vitet e ardhshme Kina do te rritet me 150 milion banore dhe do te arrije 1 miliard e gjysem, por rritja do te jete e perqendruar ne brezat e moshuar.

Nga ana tjeter, India do te kete 300 milion banore me shume, keshtu dhe ajo do te arrije shifren 1 milard e gjysem, por ama rritje do te jete e perbere nga mosha te reja. Kur Kina te filloje te kerkoje resurse me te medha personeli, fuqia punetore indiane do te jete akoma ne kulmin e rinise.

Sot India ka rreth 200 milion te rinj ndermjet 15 dhe 24 vjec, pra me shume se gjithe popullsia e Brazilit dhe per me teper 70% e banoreve te saj kane me pak se 35 vjec, thote demografi i universitetit te Harvard, David Bloom. “Jemi plotesisht te barabarte me shtetet tuaja te pasura” thote presidenti i dhome se tregtise Indiane Seshasayee, sepse kemi resurset qe juve do ju mungojne me shume, nje pafundesi te rinjsh konkurues, te motivuar, entuziast dhe plot besim ne te ardhmen.

Per me shume se gjysem shekulli India do te kete vantazhin e te qenit kolosi me i ri i planetit. Sigurisht qe ky resurs permban pergjegjesi dhe rreziqe. Samuel Hanigton, shkrimtari i “konflikt qyteterimi”, ka pohuar se shoqerite me nje proporcion te madh moshash te reja jane me te prirur te jene viktima te konfikteve te dhunshme shoqerore. “Celesi qendron ne dhenien te gjitheve shkollimin e duhur” pranon presidenti i Dhomes se tregtise Indiane. Fama Boterore e Politeknikeve tane nuk duhet te na verboje: Universitetet prestigjoze ne Indi formojne nje elite te jashtezakonshme por ama eshte nje minoritet. Shumica e shkollave publike jane mediokre dhe vetem 10% e femijeve arrin ne shkollat e mesme.

Modeli i zhvillimit Kinez, i themeluar mbi industrine, eshte me efikas ne rastin e thithjes se 20 milion fshatareve te cilet emigrojne ne qytet per tu integruar ne tregun e punes por jo per politikat indiane. Pika kryesore e konkurences se vendit te Hinduizmit qendron tek sherbimet, me konkretisht ne fushen e software-ve informatike : nje sektor super-modern, por qe i vetem nuk mundet te perballoje problemin e punesimit, jo per nje vend me keto permasa. Sektori i sherbimeve puneson 107 milion persona, ndersa artizanati indian me shume se 500 milion. Inxheniere e programues te Information Technology jane puthuajse 0.1% e forces punetore. Dhe ne rastin e zhvendosjes se pjeses tjeter te botes drejt informartikes indiane – sipas Goldman Sachs – perseri nuk do te krijonte me shume se 5 milion vende pune brenda nje dhjetvjecari.

Por, ashtu si asnje investues global nuk deshte te humbte integrimin e jashtezakonshem te Indise ne vitin 2006 ne tregun boteror ekonomik,ashtu dhe viti 2007 pritet te kete te njejtin sukses. Midis prillit dhe Shtatorit 2006, rritja pershpejtoje me 9.1% Komisioni planifikues kombetar beson se kj o rritje do te jete e qendrueshme per 5 vitet e ardshem, pra ne periudhen 2007-2012.

Ne kete fushe kane kontribuar dhe kompanite kombetare indiane te cilat me ane te dy investimeve kolosale brenda vendit, ate te Corus(prodhuesit te celikut Britanik), dhe Hutchison Essar (operatorit te telefonise celulare indian) kane konfirmuar, kjo dhe sipas gjigandit boteror Vodafone, strategjine e re te tregut indian drejt biznesit global. Pervetsimi nga ana e indianeve e mundesive ekonomike do te mundesoje hapjen e tregut kombetar.

Sipas gazetarit italian, Federico Rampini, i cili jeton ne Kine dhe Indi prej rreth 10 vjetesh, sfida Indiane kerkon sforco te tjera : investimente ne shkollim dhe infrastrukture, nje liberalizim me i dukshem me qellimin e terheqjes se investimeve te huaja, fleksibilitet ne tregun e punes dhe shkurtimin e masave burokratike. Per te mposhtur Kinen, India do duhet ti ngjasoj me shume ne : modernizmat e autostradave dhe aeroporteve, ne zhvillimin punetor e ne hapjen drejt tregjeve globale. Presidenti i komisionit te planifikimit te New Delhit, Montek Ahluwalia, pranon se dhe ne politiken e lindjeve do deshte ti ngjante me shume Kines :”Nuk them rregulli i femise se vetme por dhe per nje mesatare prej 2 femijesh per familje nuk do me vinte keq”.

“Por perseri qendron fakti se ne, ndryshe nga Kina, keto zgjedhje nuk mund tiua detyrojme familjeve. Keto jane limitet e demokracise. Zvogelimi i lindjeve tek ne po ndodh natyrshem, me ane evoluimit qytetar, urbanizimit dhe rritjes se mirqenies. Demografet dhe ekonomistet na sigurojne se ne kete rast demokracia i ka dhuruar Indise nje vantazh te dukshem kndrejt fqinjit te saj”.